Tokom 2024. godine nastavljen je pozitivan trend poboljšanja strukture korisnika prava, u smislu da se od 16.225 ostvarenih prava, 72,63% odnosi na starosne, 18,71% na porodične i 8,64% na invalidske penzije.
Ovakva struktura korisnika prava ostvarena na godišnjem nivou naš Fond svrstava u sam vrh penzijskih fondova država nastalih na prostoru bivše Jugoslavije, pa i među razvijenim državama Evropske unije.
Kada sagledamo akumuliranu strukturu prava od nastanka Republike Srpske i osnivanja Fonda pa do 31.12.2024. godine, od 288.448 korisnika prava u isplati na starosne penzije se odnosi 63,31%, porodične 24,53%, invalidske 12,11% i 0,06% na korisnike ostalih prava koje obuhvata novčanu naknadu za tjelesno oštećenje i novčanu naknada za pomoć i njegu trećeg lica.
Iz tabele 1. vidimo da je u periodu od 2001-2024. godine procenat korisnika prava na starosnu penziju porastao za 38,5%, dok su porodične smanjene za 28,3%, a invalidske za 39,8%.
Pozitivan trend kretanja strukture korisnika prava Fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske bilježi se iz mjeseca u mjesec, što je veoma poželjno za svaki penzijski sistem. Najveći uticaj na pozitivan trend leži u činjenici da sve veći broj osiguranika ostvaruje pravo na starosnu penziju dolazeći iz radnog odnosa sa punim penzijskim stažom od 40 godina i više.
Pored toga, sve je veći broj žena koje nakon statusa osiguranika ostvaruju pravo na samostalnu starosnu penziju koja je u pravilu povoljnija u odnosu na porodičnu penziju iza preminulog supružnika.
Za razliku od strukture ostvarenih prava gdje u kontinuitetu imamo pozitivan trend, na drugoj strani kada je u pitanju broj korisnika prava imamo negativan trend. Tokom prošle godine zabilježeno je 5.777 ili 2,03% više korisnika prava u odnosu na 2023. godinu. To je procentualno najveće povećanje u poslednjih pet godina, s tim da već duži niz godina Republika Srpska ima trend rasta broja korisnika prava iz godine u godinu.
Napominjemo da je za penzijske sisteme poželjno da ovaj procenat rasta bude što niži.
Kada su u pitanju penzijski fondovi država nastalih na području bivše Jugoslavije, nažalost najveći procentualni rast korisnika prava zabilježen je kod nas, dok u poslednjih pet godina Srbija i Hrvatska bilježe negativan rast, odnosno trend smanjenja broja korisnika prava.
Visok procenat rasta broja korisnika prava nameće obavezu ozbiljnih analiza urađenih u modulu PROST i projekciju kretanja parametara penzijskog sistema Republike Srpske sa zadržavanjem postojećih uslova o ostvarivanju prava u skladu sa zakonom, ali i sa njihovim preispitivanjem i eventualnim izmjenama.
Tako dobijene analize pokazaće nam u kom smjeru se kreće penzijski sistem Republike Srpske i koje preventivne mjere je neophodno preduzimati kako bi se isti stabilizovao u narednih 20-30 godina.
U ovakvim slučajevima najčešće dolazi do pooštravanja uslova za ostvarivanje prava na starosnu penziju, a jedna od prvih mjera je podizanje starosne granice sa prelaznim periodom koja se pokazala efikasnom u stabilizaciji penzijskih sistema koji počivaju na principima meađugeneracijske solidarnosti i njihove samoodrživosti kakav je i naš penzijski sistem.
(Bijeljinske Dnevne Aktuelnosti)