PIŠE: Nenad Spasojević, diplomirani pravnik; Načelnik Odjeljenja za pravne i imovinske poslove
Javno vodno dobro predstavlja izuzetno značajan resurs za Republiku Srpsku jer obuhvata rijeke, jezera, izvore i druge vodne površine koje su od opšteg interesa za društvo. Međutim, sve veći problem predstavlja nelegalna gradnja objekata na javnom vodnom dobru, što donosi brojne negativne posljedice po životnu sredinu, ekosistem i bezbjednost stanovništva. Ovaj problem je posebno vidljiv u srednjem toku rijeke Drine gdje je primjetna ekspanzija nelegalnih stambenih i poslovnih objekata, posebno na područijima Zvorničkog i Višegradskog jezera gdje postoje čak i čitava nelegalna vikend naselja, ali i na Vrbasu, Uni, Sani i drugim vodotokovima u Republici Srpskoj.
Nelegalni objekti su sve građevine izgrađene bez potrebnih dozvola ili su na drugi način u suprotnosti sa pozitivno-pravnim propisima Republike Srpske. Pored ovoga, nelegalni objekti na javnom vodnom dobru predstavljaju dodatni problem s obzirom da se radi o zemljištu koje je, prema važećem Zakonu o vodama Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj: 50/06, 92/09, 121/12 i 74/17) u isključivom vlasništvu Republike Srpske i na kojem nisu dozvoljeni zahvati i gradnja osim za aktivnosti taksativno navedene u članu 13. Zakona o vodama, kao što su izgradnja javne infrastrukture, objekata namjenjenih zaštiti ljudi i imovine, te rekreacioni, sportski i turistički objekti po posebno sprovedenoj prostorno-planskoj proceduri, i drugo.
Nelegalna gradnja na vodnom dobru ima višestruke negativne posljedice. Prije svega dolazi do ugrožavanja vodnih resursa koji su ključni za snabdijevanje stanovništva i poljoprivredu, zatim degradira se životna sredina i smanjuje bioraznolikost što negativno utiče na kvalitet života lokalnog stanovništva, a s obzirom da se radi o nelegalnim objektima isti u većini slučajeva nemaju urađen kanalizacioni sistem usljed čega otpadne vode završavaju direktno u rijekama i jezerima. Na kraju, takvi objekti potencijalno mogu dovesti do oštećenja korita rijeka, narušavanja prirodnog toka i dodatnog podizanja nivoa voda u periodima visokih vodostaja, čime se povećava i rizik od poplava.
U Republici Srpskoj, pored Zakona o vodama, korišćenje i zaštitu javnog vodnog dobra i gradnju objekata na istom regulišu još i Zakon o uređenju prostora i građenju Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj: 50/13, 106/15, 3/16 i 84/19), Zakon o legalizaciji bespravno izgrađenih objekata u Republici Srpskoj („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj: 62/18 i 93/22) i Zakon o stvarnim pravima Republike Srpske („Službeni glasnik Republike Srpske“ broj: 124/08, 3/09, 58/09, 95/11, 60/15 i 107/19).
Iako Zakon o vodama ostavlja mogućnost da se na parceli ili dijelu parcele na kojoj je izgrađen objekat izgubi status javnog vodnog dobra ukoliko je ista postala trajno nepotrebna za integralno upravljanje vodama (npr. staro korito vodotoka koje više nije u funkciji nakon završenih radova regulacije i sl.), nakon čega se mogu stvoriti uslovi za otkup tih parcela i legalizaciju objekata, treba napomenuti da se ovdje ne radi o tim situacijama koje su takođe česte u praksi, nego se radi o objektima izgrađenim bez obavještavanja javnih organa, i bez pribavljenih adekvatnih saglasnosti i dozvola.
Imajući u vidu da se radi o stotinama objekata, prvi korak ka rješavanju ovog problema je evidentiranje svih nelegalnih objekata izgrađenih na javnom vodnom dobru i eventualno uspostavljanje jedinstvenog registra sa digitalnim mapama i odgovrajućim katastarskim podlogama. Imajući ovo u vidu Javna ustanova „Vode Srpske“ donijela je odluku da se izvrši identifikacija i evidentiranje svih nelegalnih objekata na javnom vodnom dobru, te će se kao prvi korak izvršiti evidentiranje nelegalnih objekata u srednjem toku Drine, od granice sa Federacijom BiH u Novom Goraždu pa do hidroelektrane u Zvorniku.
Nakon završetka prve faze evidentiranja nelegalnih objekata u srednjem toku rijeke Drine, Javna ustanova „Vode Srpske“ uputiće sveobuhvatnu informaciju Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, te Ministarstvu za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju, sa prijedlozima rješenja ovog društvenog problema koji se već duži vremenski period dešava na javnom vodnom dobru širom Republike Srpske.
(voders.org)