Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske ima za cilj pružanje sigurnost i podršku osobama koje su dostigle penzijsku dob i ključni je faktor u obezbjeđivanju njihove finansijske stabilnosti. U okviru organizacione strukture Fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske, direktor ima glavnu ulogu u vođenju i upravljanju institucijom, a kako bi ostvario efikasno funkcionisanje i postizanje ciljeva, organizacionu strukturu čini i njegova ”desna ruka” odnosno pet pomoćnika koji obavljaju poslove u različitim sektorima. Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje ima pet sektora i to:
- Sektor za ostvarivanje prava
- Sektor za finansijske poslove
- Sektor za evidentiranje doprinosa, javne nabavke i sistemsku podršku
- Sektor za zastupanje, imovinsko-pravne poslove, opšte poslove i ljudske resurse
- Sektor za informacione tehnlogije
Uloga pomoćnika direktora jeste od suštinskog značaja za svakodnevno funkcionisanje institucije i njenih tijela. U Fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, pomoćnici predstavljaju neprocjenjiv resurs, a njihov rad doprinosi efikasnošću i uspjehu. Kvalitetna koordinacija i komunikacija koju obezbjeđuju pomaže održavanju visokih standarda rada i pružanja usluga osiguranicima i korisnicima prava.
Pomoćnik direktora za finansijske poslove, Zoran Jović, u prijatnom razgovoru nam je približio kojim pitanjima se bavi Sektor za finansijske poslove i koja je njihova nadležnost.
- Koje su nadležnosti Sektora za finansijske poslove?
Poslovi Sektora za finansijske poslove odvijaju se u četiri odjeljenja
- Odjeljenje za finansije, plan i analizu
- Odjeljenje za budžet
- -Odjeljenje za knjigovodstvo i
- Odjeljenje za obračun penzija i drugih primanja
U svim odjeljenjima se obavljaju poslovi koji se odnose na oblast finansija, kao što su: obračun ličnih primanja, kontrola, evidentiranje i priprema za plaćanje obaveza, izrada i dostava prijedloga prioriteta budžetske potrošnje, izrada budžetskog zahtjeva, praćenje realizacije budžeta Fonda, knjiženje poslovnih događaja i finansijsko izvještavanje, aktivnosti na popisu imovine i obaveza Fonda, obračun penzija i drugih primanja, kao i druge poslovi koji po prirodi posla spadaju u ovu oblast.
Uloga Sektora za finansijske poslove odnos se prije svega na zakonito, ekonomično i racionalno upravljanje raspoloživim sredstvima, istinito i objektivno prikazivanje finansijskog stanja i izvršenja budžeta, kao i sprečavanje prevara i nepripadajuće isplate iz penzijskog sistema.
Zalaganje zaposlenih u sektoru kao i svih ostalih kolega u Fondu doprinijelo je devetom uzastopnom pozitivnom mišljenju o finansijskim izvještajima od strane Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske.
- Kolika je bila pokrivenost rashoda za penzije doprinosima za PIO u prethodnoj godini?
Kada je riječ o rashodima Fonda u 2024. godini, oni su iznosili 1,823 miliarde KM i veći su za 11,07% u odnosu na prethodnu godinu, od čega se 1,80 milijarde KM ili 98,77% odnosi na rashode za penzije i distribuciju penzija, a 22,5 miliona KM ili 1,23% čine administrativni troškovi (plate, naknade i režijski troškovi za rad stručne službe Fonda). U istom periodu, evidentirani prihodi po osnovu doprinosa za PIO iznosili su 1,535 milijarde KM ili 100,70% od ukupno budžetom Republike planiranih prihoda po ovom osnovu i veći su za 182,6 miliona KM ili 13,50% u odnosu na prethodnu godinu, a ukupni prihodi po svim osnovama iznosili su 1,548 milijardi KM.
Ukupni prihodi u prethodnoj godini manji su od ostvarenih rashoda za 275,2 miliona KM a višak rashoda finansiran je iz budžeta Republike u skladu sa propisima koji uređuju budžetski sistem i trezorsko poslovanje. Ako posmatramo samo prihode po osnovu doprinosa i rashode za penzije i isplatu penzija, možemo konstatovati da pokrivenost penzija doprinosima 85%.
- Koje aktivnosti se preduzimaju u cilju poboljšanja standarda korisnika prava?
U cilju zadovoljstva, održavanja i poboljšanja standarda penzionera važno je napome-nuti da je obezbijeđena redovnost u isplati penzija.
Prelaskom na trezorski sistem poslovanja, postignuta je sigurnost u obezbjeđenju sredstava za isplatu penzija tako da se isplata penzija vrši redovno, blagovremeno najdalje do desetog u mjesecu za prethodni mjesec i okončava u rokovima od dva do tri dana u svih 35 država u kojima Fond vrši isplatu.
Fond prema odredbama Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju vrši usklađivanje opšteg boda i penzija na način da penzije ostvarene do 31. decembra prethodne godine se usklađuju od prvog januara svake godine, počev od 2013., prema procentu promjene prosječne neto plate i procenta promjene potrošačkih cijena na godišnjem nivou u Republici u prethodnoj godini. U periodu od 2013-2025. godine penzije su usklađivane 22 puta, od toga je bilo 9 redovnih i 13 vanrednih usklađivanja penzija. Odluku o vanrednom usklađivanju opšteg boda i penzija donosi Vlada Republike Srpske. U navedenom periodu penzije u Republici Srpskoj su nominalno povećane za 73,23%, a efektivno za 103,19%.
Takođe, Fond vrši obustave od penzija korisnika prava po raznim osnovama u skladu sa potpisanim ugovorima sa pravnim licima. Ugovori sa istima se zaključuju uz prethodnu saglasnost Udruženja penzionera Republike Srpske. Trenutno Fond ima potpisane ugo-vore o vršenju obustava sa više od 300 privrednih subjekata. Najzastupljenije obustave su po osnovu nabavke ogreva, korišćenje usluga u zdravstveno turističkim ustanovama, banjama, nabavka tehničkih roba kao i korišćenje finansijskih usluga kredita ili poza-jmica od finansijskih institucija. Na godišnjem nivou iznos obustavljenih sredstava trenutno se kreće oko 60 miliona KM.
Pored navedenog, Fond vrši obustave od penzija korisnika prava po osnovu članarina za Udruženja penzionera Republike Srpske, uz izjavu korisnika prava da je saglasan da mu se od penzije obustavlja određeni iznos na ime članarine.
Od ukupnog broja korisnika prava u Republici Srpskoj u aprilu 2025. godine, obustave od penzija po osnovu članarine imalo je 181.129 dok je 42.900 korisnika imalo neku drugu vrstu obustave.
Primijetno je da se broj obustava iz godine u godinu povećava, a prema podacima nakon obračuna majske penzije od ukupno obračunatih sredstava za isplatu penzija od 160 miliona KM, 5,5 miliona KM se odnosi na obustave. Sve aktivnosti u vezi vršenja obustava od penzija, za korisnike prava se vrše bez naknade odnosno provizije.
Ono što je bitno istaći je veoma dobra saradnja sa Republičkim udruženjem penzionera Republike Srpske kao i sa svim gradskim odnosno opštinskim udruženjima u Republici Srpskoj.
- Na koji način se vrši isplata penzija u Republici Srpskoj i van Republike Srpske?
Isplata penzija se vrši u tekućem mjesecu za prethodni mjesec. Isplata majskih penzija je izvršena za 290.130 korisnika prava od čega je 232.788 u Republici Srpskoj, a van Republike Srpske 57.186 korisnika prava. Iznos potrebnih sredstava za isplatu neto penzija za maj je 160 miliona KM, odnosno 161,93 miliona KM u bruto iznosu.
Prihod po osnovu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje u maju 2025. godine iznosio je 147,13 miliona KM. Pokrivenost rashoda za penzije doprinosima za maj tekuće godine je 91%.
Iznos najviše penzije za maj 2025. godine je 3.422,36 KM, dok najniža penzija za 15 godina staža iznosi 318,64 KM i prima je 19.432 ili 6,7% od ukupnog broja korisnika prava. Za pet novoa najniže penzije Budžet Republike obezbijedi oko 9,2 miliona KM na mjesečnom nivou.
Vlada Republike Srpske prati kretanje cijena na malo, prosječne plate,a ali i druge parametre koji su bitni za očuvanje postojećeg i poboljšanje standarda korisnika prava, a kao potvrd tome je i 13 vanrednih usklađivanja penzuija u poslednjih 11 godina, špored 9 redovnih što je zakonska obaveza.
- Koja je visina prosječne penzije?
Prosječna penzija korisnika samostalne penzije u Fondu za maj 2025. godine iznosi: 631,67 KM i ista čini 42,89% prosječne plate u Republici Srpskoj. Iznos najniže penzije za staž od 40 i više godina je 637,43 KM i čini 43,27% prosječne plate u Republici Srpskoj. Za puni staž osiguranja od 40 godina prosječna penzija iznosi 946,41 KM, što čini 64,25 % od prosječne plate u Republici Srpskoj.
Prosječna samostalna penzija za korisnike u Republici Srpskoj iznosi: 640,85 KM, dok za inostranstvo ona iznosi: 524,32 KM.
(Fond PIO)