Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske ima za cilj pružanje sigurnosti i podrške osobama koje su dostigle penzijsku dob i ključni je faktor u obezbjeđivanju njihove finansijske stabilnosti. U okviru organizacione strukture Fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske, direktor ima glavnu ulogu u vođenju i upravljanju institucijom, a kako bi ostvario efikasno funkcionisanje i postizanje ciljeva, organizacionu strukturu čini i njegova ”desna ruka” odnosno pet pomoćnika koji obavljaju poslove u različitim sektorima. Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje ima pet sektora i to:
- Sektor za ostvarivanje prava
- Sektor za finansijske poslove
- Sektor za evidentiranje doprinosa, javne nabavke i sistemsku podršku
- Sektor za zastupanje, imovinsko-pravne poslove, opšte poslove i ljudske resurse
- Sektor za informacione tehnlogije
Uloga pomoćnika direktora jeste od suštinskog značaja za svakodnevno funkcionisanje institucije i njenih tijela. U Fondu za penzijsko i invalidsko osiguranje, pomoćnici predstavljaju neprocjenjiv resurs, a njihov rad doprinosi efikasnošću i uspjehu. Kvalitetna koordinacija i komunikacija koju obezbjeđuju pomaže održavanju visokih standarda rada i pružanja usluga osiguranicima i korisnicima prava.
Pomoćnik direktora za evidentiranje doprinosa, javne nabavke i sistemsku podršku, Sanja Rašević, u prijatnom razgovoru nam je približila kojim pitanjima se bavi sektor i koja je njihova nadležnost.
- Šta predstavlja Program socijalnog zbrinjavanja i koliki je njegov značaj u ostvarivanju prava?
U cilju rješavanja socijalnih problema uzrokovanih privatizacijom preduzeća, Narodna skupština Republike Srpske je 2003. godine usvojila Osnove programa socijalnog zbrinjavanja radnika koji će procesom privatizacije, stečaja i likvidacije preduzeća ostati bez zaposlenja u Republici Srpskoj.
Program tretira socijalne probleme nastale u procesu ekonomskih reformi uslovljenih svojinskom transformacijom i primjenom Zakona o stečajnom postupku i Zakona o likvidacionom postupku.
U periodu od 2004. godine do 31.12.2024. godine, Vlada Republike Srpske izdvojila je 197,4 miliona KM za realizaciju Programa socijalnog zbrinjavanja radnika kroz koji je izvršeno zbrinjavanje 72.372 radnika iz 548 preduzeća čime im je plaćen do tada neuplaćen staž osiguranja u iznosu od 172,5 miliona KM na ime doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje.
Okončanjem stečajnih postupaka u Budžet Republike Srpske vraćeno je 25,7 miliona KM ili svega 13% od uplaćenih 197,4 miliona KM po programu socijalnog zbrinjavanja.
Kao što se može vidjeti, Program socijalnog zbrinjavanja ima veliki značaj u postupku zbrinjavanja preko 70 hiljada radnika kojima se na ovaj način daje mogućnost ostvarivanja prava za šta je Vlada Republike Srpske do sada izdvojila blizu 200 miliona KM.
- Fond PIO je potraživao značajna sredstva po osnovu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje. Kakva je situacija sa potraživanjima na 31.12.2024. godine?
Prema evidencijama Fonda ukupna potraživanja po osnovu doprinosa na dan 31.12.2024. godine, iznose 446,25 miliona KM od čega se 359 miliona KM odnosi na osnovni dug, a 87,35 miliona KM čine kamate.
Od ukupnih potraživanja na javni sektor odnosi se 173,7 miliona KM, dok se 272,5 miliona KM odnosi na potraživanja od preduzeća iz privatnog sektora.
Tokom 2024. godine, ukupna potraživanja po osnovu doprinosa manja su za 38,6 miliona KM u odnosu na 2023. godinu, kada su iznosila 484,87 miliona KM. Potraživanja od preduzeća iz javnog sektora smanjena su za 40,37 miliona KM, dok su potraživanja od preduzeća iz privatnog sektora povećana za 1,75 miliona KM.
Ukupnom smanjenju potraživanja u najvećoj mjeri doprinijelo je izmirenje obaveza za sve domove zdravlja, koje je izvršilo Ministarstva zdravlja, odnosno Vlada Republike Srpske, u iznosu od 26, 67 miliona KM.
Potraživanja po osnovu neplaćenih doprinosa od preduzeća nad čijom imovinom je pokrenut stečajni ili likvidacioni postupak, na 31.12.2024, iznose 89,36 miliona KM i manja su za 0,38 miliona KM, u odnosu na 2023. godinu. Na kraju, napomenula bih da je na osnovu rješenja Ministarstva finansija, odnosno Poreske uprave Republike Srpske, odobren zahtjev za odgođeno plaćanje obaveza – reprogram, na 31.12.2024. u iznosu od 203,7 miliona KM koja su manja za 47,5 miliona KM, u odnosu na 2023. godinu.
- Ko čini 10 najvećih dužnika na 31.12.2024. godine?
Deset najvećih dužnika po osnovu neplaćenih doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje duguje ukupno 140,78 miliona KM, od čega javne zdravstvene ustanove, odnosno osam bolnica duguje 128,12 miliona KM. Vlada Republike Srpske preduzima određene aktivnosti u cilju izmirenja obaveza ovih zdravstvenih ustanova, kao što je izmirila obaveze za domove zdravlja u 2024. godini.
Pored bolnica tu je i „Kosmos“ a.d. Banja Luka koji duguje 8 miliona KM, ali je u ovom preduzeću u toku postupak finansijskog restrukturiranja, u skladu sa Zakonom o privatizaciji državnog kapitala u preduzećima, pa je za očekivati da se u narednom periodu izmire navedena dugovanja po osnovu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje.
- Kakva je situacija sa osiguranicima poljoprivrednicima, koliko ih je evidentirano u bazama Fonda PIO?
Prema odredbama člana 10-14. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, osiguranikom u obaveznom osiguranju smatra se i lice koje obavlja poljoprivrednu proizvodnju i koje je upisano u Registar poljoprivrednih gazdinstava kao nosilac poljoprivrednog gazdinstva (osiguranik poljoprivrednik), pod uslovom da na dan prijave na osiguranje lice nije starije od 50 godina života, da ima opštu zdravstvenu sposobnost i da nije obavezno osiguran po drugom osnovu.
Na dan 31.12.2024. godine, aktivno je bilo 2.180 osiguranika i isti su, na ime doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje, uplatili ukupno 2,3 miliona KM.
Osnovicu za obračun doprinosa za ove osiguranike predstavlja 30% prosječne bruto plate u Republici za prethodnu godinu, a prema podatku Republičkog zavoda za statistiku, objavljenom u „Službenom glasniku Republike Srpske“.
Minimalna mjesečna obaveza, osiguranika poljoprivrednika, po osnovu doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje u 2024. godini, iznosila je 107,50 KM, dok u 2025. godini, iznosi 119,10 KM.
- Fond PIO je velika institucija, jedna od najvećih i za nesmetano obavljanje poslovnih procesa i rad administrativne službe potrebno je obezbediti određena sredstva i provesti postupke javnih nabavki.
Planom nabavki Fonda za 2024. godinu, planirani su postupci nabavki roba, usluga i radova neophodnih za nesmetano obavljanje poslovnih procesa u svim organizacionim jedinicama, a ukupan iznos finansijskih sredstava za nabavke je 8,63 miliona KM.
Proveden je 171 postupak nabavke, a zaključeno 164 ugovora/narudžbenice ukupne vrijednosti 8,48 miliona KM ili 98,25% od planiranog.
Od ukupne vrijednosti zaključenih ugovora 3,9 miliona KM, ili 46% odnosi se na nabavku usluga isplate penzije korisnicima prava u mjestu prebivališta u Republici Srpskoj putem „Pošta Srpske“ AD Banja Luka, dok vrijednost svih ostalih postupaka iznosi 4,1 milion KM.
- Fond PIO je prva institucija u Republici Srpskoj koja je uvela integrisani sistem menadžmenta. Šta to znači za poslovanje Fonda?
Integrisani sistem menadžmenta je sveobuhvatni alat menadžmenta koji povezuje sve elemente poslovnog sistema u jedinstven i cjelovit sistem upravljanja procesima u organizaciji, radi zadovoljavanja zahtjeva zainteresovanih strana i ostvarivanja poslovnih ciljeva u skladu sa vizijom i misijom Fonda. Ovaj sistem predstavlja način za efektivno i efikasno upravljanje Fondom.
Integrisani sistem menadžmenta u Fondu čine tri sistema menadžmenta koji se primjenjuju u praksi u svim poslovnim procesima, a to su: ISO 9001, ISO/IEC 27001, ISO 45001.
U skladu sa zahtjevima Standarda ISO 9001– Sistem menadžmenta kvalitetom Fond je sertifikovan 2010. godine. Sistem kvaliteta je upravljački sistem kojim se dovodi do ostvarenja postavljenih ciljeva u pogledu kvaliteta poslovanja i pružanja usluga. Ovaj sistem čine organizaciona struktura, odgovornost subjekata u organizaciji, procesi i resursi potrebni za upravljanje sistemom. Kontrola kvaliteta pružene usluge samo je jedna od aktivnosti koje moraju biti definisane i adekvatno provođene kako bi sistem upravljanja kvalitetom mogao uspješno funkcionisati. Svrha ovog standarda je povećanje efikasnosti Fonda kroz primjenu procesnog pristupa.
U skladu sa zahtjevima Standarda ISO/IEC 27001– Sistem menadžmenta zaštite bezbjednosti informacija Fond je sertifikovan 2012. godine. Standard ISO 27001 predstavlja značajan standard za organizacije koje se bave uslugama u oblastima koje su na bilo koji način povezane sa informacionim tehnologijama i potrebom za očuvanje povjerljivosti informacija. Poslovanje u skladu sa zahtjevima ovog standarda pruža uvjerenje korisnicima usluga Fonda da se prema informacijama postupa odgovorno, da se koriste profesionalno i sigurno, te potvrdu da je Fond preduzeo potrebne korake za zaštitu osjetljivih informacija od neovlaštenog pristupa i izmjena.
Prema zahtjevima Standarda OHSAS 18001 (Occupational Health & Safety) – Sistem menadžmenta upravljanja zaštitom zdravlja i bezbjednošću na radu Fond je sertifikovan 2013. godine. Zaštita zdravlja na radu je namijenjena organizacijama koje su svjesne značaja bezbjednosti zdravlja svojih zaposlenih i stalno nastoje da unaprijede i održavaju nivo fizičke, mentalne i društvene bezbjednosti radnika svih zanimanja kao i sprečavanje njihovih povređivanja. Ovaj standard je nakon tranzicionog perioda (2018. godine) prešao u standard ISO 45001.
Sertifikaciju Fonda, po zahtjevima sva tri navedena standarda, izvršilo je najveće akreditacionio tijelo u svijetu SGS (Societe Generale de Surveillance SA Systems & Services Certifikation iz Švajcarske).
Primjena integrisanog sistema menadžmenta Fondu PIO omogućava stalno poboljšanje ažurnosti, ekonomičnosti i efikasnosti u poslovanju uz pružanje kvalitetne i pravovremene usluge korisnicima prava, osiguranicima i uplatiocima doprinosa maksimalno podižući nivo njihovog zadovoljstva.
(Fond PIO)